Xe nâng bị lật là một trong những tai nạn phổ biến nhất trong quá trình vận hành xe nâng, gây nguy hiểm cho người lái và thiệt hại cho doanh nghiệp. Hiểu rõ nguyên nhân, nguyên lý ổn định, cách phòng tránh và xử lý khi xe nâng bị lật là yếu tố quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả làm việc. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ chia sẻ những kiến thức cần thiết về tình trạng xe nâng bị lật, giúp bạn chủ động phòng ngừa và xử lý đúng cách.

Lật xe nâng là gì?

Xe nâng bị lật (forklift tip-over) là bất kỳ tình huống nào khi bánh xe của xe nâng rời khỏi mặt đất, bị mất ổn định và lật sang một bên, ra sau hoặc chúi về phía trước. 

Xe nâng được thiết kế để nâng những tải trọng nặng một cách an toàn. Để làm được điều đó, xe nâng phải duy trì sự cân bằng giữa trọng lượng hàng hóa và đối trọng xe nâng. Khi sự cân bằng này bị phá vỡ, xe nâng sẽ bị lật, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. 

Một số thống kê đáng chú ý về tai nạn lật xe nâng:

• Tai nạn lật xe nâng chiếm 42% tổng số tai nạn xe nâng.
• Khoảng 24% tai nạn liên quan đến xe nâng công nghiệp có nguyên nhân từ việc xe nâng bị lật.
• Hơn 25% tai nạn lật xe nâng gây tử vong xuất phát từ việc nạn nhân bị kẹt giữa xe nâng và một bề mặt khác.

Tai nạn lật xe nâng thường xảy ra theo 2 cách: Lật dọc và lật ngang.

• Lật dọc là khi xe nâng bị lật về phía trước hoặc phía sau, thường do quá tải, đặt tải không đúng cách, chở hàng với trụ nâng nghiêng về phía trước, tăng tốc hoặc phanh đột ngột.
• Lật ngang là khi xe nâng bị lật nghiêng sang một bên, thường do quay đầu đột ngột ở tốc độ cao, chở tải không cân bằng, di chuyển trên bề mặt gồ ghề, va phải chướng ngại vật.

9 nguyên nhân chính gây lật xe nâng

Vậy nguyên nhân nào khiến xe nâng bị lật? Dưới đây là 9 lý do chính gây lật xe nâng:

1. Nâng hàng hóa sai cách hoặc nâng quá tải

Nâng hàng sai cách là nguyên nhân chính dẫn đến lật xe nâng. Nâng quá tải trọng của xe hay nâng vượt quá tải trọng khuyến nghị có thể khiến xe nâng mất cân bằng và không ổn định. Ngoài ra, tải đặt sai vị trí có thể làm lệch trọng tâm xe gây ra mất ổn định xe nâng. 

2. Tăng tốc hoặc phanh quá nhanh

Đạp ga hoặc phanh đột ngột khi đang nâng hàng hóa làm dịch chuyển trọng tâm xe nâng ra ngoài phạm vi ổn định, dẫn tới mất ổn định và tăng nguy cơ lật. Thay vào đó, hãy khởi động nhẹ nhàng và phanh từ từ cho tới khi xe dừng. 

3. Tốc độ di chuyển quá nhanh

Giới hạn tốc độ xe nâng có thể giúp giảm nguy cơ lật xe. Vận hành xe nâng ở tốc độ cao làm tăng nguy cơ lật do xe dễ mất ổn định khi chuyển hướng hoặc dừng gấp. Người vận hành xe nâng được khuyến cáo lái xe ở tốc độ an toàn và có kiểm soát, đặc biệt khi đang mang tải để ngăn ngừa các tai nạn không đáng có. 

4. Rẽ hướng quá nhanh

Trọng lượng sẽ dịch chuyển khi xe rẽ quá gấp ở tốc độ cao, sinh ra lực li tâm, làm dịch chuyển trọng tâm của xe nâng, điều này có thể gây lật xe theo hướng ngang. 

Người vận hành xe nâng nên rẽ từ từ và tránh các thao tác đột ngột. Các khúc cua gắt dễ gây tai nạn, cần trang bị cho người lái xe nâng kiến thức an toàn về lái xe nâng.

>> Đọc thêm: 4 thao tác cơ bản để lái xe nâng cho người mới bắt đầu

5. Vận hành trên dốc

Leo dốc gây ra nhiều nguy cơ khiến xe nâng bị lật nếu không leo đúng cách. Leo dốc có thể gây trượt bánh gây mất ổn định xe. Hoặc khi xe bị nghiêng một góc lớn, dễ làm trọng tâm dịch chuyển ra ngoài vùng ổn định. Do đó người vận hành phải cực kỳ cẩn thận khi làm việc trên dốc. Không được nậng, hạ hàng hóa khi trên gốc, không quay đầu trên dốc. Thay vào đó, hãy lên hoặc xuống tới một mặt phẳng rồi mới quay đầu. 

>> Đọc thêm: Chú ý an toàn khi vận hành xe nâng trên dốc – Cách tính độ dốc của xe nâng

6. Nâng tải trọng với trụ xe nâng nghiêng về phía trước

Trụ nâng của xe nghiêng về phía trước để dễ lấy hàng và nhả hàng, nhưng khi xe di chuyển cần nghiêng trục nâng về phía sau, vừa tăng an toàn vừa giúp dịch chuyển tâm tải về giữa. 

Nghiêng trụ nâng quá nhiều về phía trước dẫn tới mất ổn định, đặc biệt khi xe nâng đang di chuyển xuống dốc. Vì điều này, các tài xế xe nâng được khuyến cáo nên đi lùi khi lái xe xuống dốc để tránh lật xe. 

7. Đào tại lái xe nâng không chuyên nghiệp

OSHA (Cơ quan Quản lý An toàn và Sức khỏe Nghề nghiệp của Hoa Kỳ) ước tính rằng 70% tai nạn xe nâng có thể phòng tránh nếu người vận hành được đào tạo bài bản. 

Việc đào tạo người vận hành xe nâng không đầy đủ là nguyên nhân phổ biến gây tai nạn. Thiếu kiến thức về an toàn xe nâng, kỹ thuật xử lý tai nạn đúng cách dẫn tới nhiều sai lầm không thể cứu vãn.

Doanh nghiệp cần chú ý tuyển dụng lái xe nâng có chuyên môn để giảm thiểu các tai nạn không đáng có.

8. Vận hành trên bề mặt không đảm bảo

Mỗi loại xe nâng có khả năng thích ứng khác nhau, thông thường xe nâng dầu có thể hoạt động ở đa dạng địa hình trong khi xe nâng điện, reachtruck thường chỉ hoạt động trong các nhà kho có bề mặt bằng phẳng. Bề mặt gồ ghề ảnh hưởng đến sự ổn định của xe nâng. Các ổ gà, mảnh vỡ, chướng ngại vật hoặc bề mặt trơn trượt có thể làm giảm độ bám và tăng nguy cơ lật xe. Bất kỳ khu vực làm việc nào xe nâng hoạt động đều cần được giữ sạch và không có chướng ngại vật. Người vận hành cũng cần nhận biết những khi vực bề mặt không đảm bảo để tránh đi vào. 

9. Bảo trì xe nâng không đầy đủ

Xe nâng hư hỏng hoặc bảo trì kém cũng góp phần gây ra tai nạn lật xe nâng, do các bộ phận phanh, lốp, hệ thống lái hoặc hệ thống thủy lực gặp vấn đề, ảnh hưởng đến sự ổn định và tăng nguy cơ tai nạn. 

Việc bảo trì và kiểm tra định kỳ là yếu tố quan trọng để kịp thời ngăn chặn sự cố tiềm ẩn. 

Phải làm gì khi xe nâng bị lật

Lưu ý: Mỗi xe nâng có hướng dẫn an toàn khác nhau, những khuyến cáo này có trong sổ tay hướng dẫn vận hành. Thông tin dưới đây chỉ mang tính tham khảo, không thay thế hướng dẫn chính thức của xe.

Vậy nếu xe nâng đã bị lật thì phải làm gì? Điều quan trọng là phải làm theo đúng quy tình để giảm thiểu nguy cơ chấn thương và thiệt hại về người, tài sản. Các xử lý tùy thuộc vào loại xe nâng vì mỗi loại có đặc điểm khác nhau. 

1. Xe nâng đứng lái

Bao gồm reachtruck và xe nâng đối trọng đứng lái, trong trường hợp bị lật, người vận hành chỉ cần bước lùi ra sau và rời khỏi xe nhanh chóng, vì xe đứng lái dễ thoát khỏi khu vực nguy hiểm.

2. Xe nâng ngồi lái

Khác với xe đứng lái, xe nâng ngồi lái khó để thoát ra hơn. Nếu xe bắt đầu bị lật, hãy thực hiện theo thứ tự sau:

• Giữ bình tĩnh: Không hoảng loại, tâm lý ổn định giúp đưa ra quyết định đúng và an toàn.
• Giữ chặt vô lăng: Dùng hai tăm nắm chặt vô lăng để giữ tăng bằng và tránh bị hất ra ngoài.
• Chống chân để giữ thăng bằng: Đặt chân vững vàng xuống sàn hoặc ép vào thành xe để giảm tác động khi xe ngã.
• Nghiêng người về phía đối diện: Nếu xe lật về bên phải, hãy nghiêng sang trái, và ngược lại, để tránh bị đè hoặc văng ra ngoài.
• Bảo vệ đầu: Dùng tay che chắn đầu, tránh va chạm với khung bảo vệ hoặc hàng hóa rơi xuống. 
• Đợi xe dừng hẳn: Không cố nhảy ra ngoài khi xe đang lật vì dễ bị tổn thương.
• Gọi hỗ trợ: Khi xe dừng hẳn, hãy gọi trợ giúp thay vì tự ý di chuyển hoặc thoát ra an toàn nếu có thể.
• Báo cáo sự cố: Thông báo ngay cho quản lý và làm theo quy trình báo cáo tai nạn để công ty ghi nhận và điều tra nguyên nhân.

Những người có mặt ở hiện trường cần hỗ trợ lái xe ngay lập tức và gọi cấp cứu nếu cần thiết. 

9 lưu ý để tránh lật xe nâng

Để tránh lật xe nâng, cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa ngay từ đầu và trong quá trình vận hành. Dưới đây là 9 cách quan trọng giúp hạn chế tối đa nguy cơ lật xe nâng.

1. Đào tạo bài bản cho người vận hành xe nâng

Trước tiên, tất cả người lái xe nâng phải được đào tạo đầy đủ trước khi bắt tay vào lái xe nâng. Họ cần hiểu rõ nguyên tắc an toàn, giới hạn tải trọng, nguyên lý ổn định và cách thức nhận diện các nguy cơ tiềm ẩn.

2. Kiểm tra xe trước mỗi ca làm việc

Việc kiểm tra xe trước ca là bắt buộc theo quy chuẩn an toàn khi sử dụng xe nâng và là một bước cực kỳ quan trọng.

• Kiểm tra phanh, lốp, hệ thống lái, thủy lực và các bộ phận quan trọng khác.
• Dọn dẹp rác, chướng ngại vật trên đường vận hành để tránh nguy cơ lật xe nâng.

3. Xếp tải đúng cách

Luôn tuân thủ tải trọng tối đa mà nhà sản xuất khuyến nghị. Người lái cần đặt và cân bằng tải cẩn thận, tuyệt đối không vượt quá giới hạn tải trọng cho phép.

Tải cần phải được đặt cân bằng, đúng vị trí trên càng xe và giữ vị trí thấp nhất có thể khi di chuyển (cách khoảng 15-20cm so với mặt đất). Tránh đặt tải quá cao hoặc quá xe làm dịch chuyển trọng tâm ra ngoài vùng an toàn, dễ lật xe nâng.

4. Không chạy quá tốc độ

Xe nâng cần được vận hành chậm và kiểm soát tốt, đặc biệt khi chở tải, tránh tăng tốc đột ngột, phanh gấp. Luôn giảm tốc khi đi qua bề mặt gồ ghề, dốc hoặc có vật cản.

5. Vào cua chậm rãi

Xe nâng dễ bị lật khi vào cua gấp, đặc biệt là khi đang di chuyển ở tốc độ cao. Vì vậy, luôn cua từ từ và không quay ngang xe trên dốc.

6. Phanh từ từ

Phanh gấp có thể khiến quán tính đẩy trọng tâm ra khỏi vùng ổn định gây lật xe. Hãy quan sát trước, giảm tốc dần và dừng xe êm ái.

7. Bảo dưỡng xe nâng định kỳ

Bảo trì, kiểm tra và sửa chữa xe nâng thường xuyên theo kiến nghị của nhà sản xuất. Điều này giúp phát hiện kịp thời các lỗi về phanh, lốp, hệ thống lái hoặc thủy lực - những  yếu tố có thể gây mất ổn định xe.

8. Lắp đặt hệ thống cảnh báo an toàn của Nhất Lộ Phát

Hệ thống cảnh báo an toàn của chúng tôi được tích hợp nhiều chức năng: cảnh báo thắt dây an toàn, cảnh báo quá tốc độ, quản lý người lái, camera 360 độ quan sát mọi điểm mù, cảm biến tải trọng nâng, cảnh báo va chạm,...

Đây đều là những tính năng cần thiết để đảm bảo hoạt động an toàn cho xe nâng.

9. Tuân thủ các quy tắc an toàn chung

Dưới đây là một số quy tắc an toàn cơ bản để tránh lật xe nâng:

• Giảm tốc độ khi đến góc cua hoặc điểm khuất tầm nhìn.
• Luôn thắt dây an toàn.
• Đảm bảo bề mặt di chuyển sạch sẽ, không có vật cản hoặc trơn trượt.
• Nếu tải che khuất tầm nhìn, hãy lùi xe để dễ quan sát.
• Tách riêng lối đi bộ và lối chạy xe nâng.
• Đặt biển báo, vạch phân luồng khi cần thiết.

>> Đọc thêm: Giải Pháp An Toàn Xe Nâng: 10 Thiết Bị Ngăn Tai Nạn Hiệu Quả

An toàn là yếu tố then chốt khi vận hành xe nâng. Hiểu rõ nguyên nhân, nắm vững nguyên lý ổn định và tuân thủ các qiu tắc an toàn là chìa khóa để ngăn ngừa tai nạn lật xe nâng. Ngăn chặn tai nạn không chỉ bảo vệ con người mà còn giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí và duy trì hiệu suất an toàn. 

Liên hệ chúng tôi để nhận tư vấn về hệ thống cảnh báo an toàn, dịch vụ bảo trì và kiểm tra an toàn xe nâng.

Liên hệ: 0943341688

Email: luantran@1688.com.vn

• Công ty TNHH Nhất Lộ Phát 168 - Đại lý độc quyền xe nâng Hyundai và Đại lý chính hãng xe nâng Crown tại Việt Nam
• Miền Bắc: 093 208 1688
• Miền Nam: 090 345 1688
• Fanpage: https://www.facebook.com/Nhat-Lo-Phat-168-Leading-Total-Forklift-Solution-Supplier-103205604743397
• Instagram: https://www.instagram.com/nhat_lo_phat_168/
• Youtube: https://www.youtube.com/@nhatlophat1688